By 
Uzun süredir devam eden burun akıntısı, burun tıkanıklığı şikayetiniz mi var? Bu semptomlar rinitin bulgularından biri olabilir.
“Rinit” kelimesi, burun pasajlarının iltihaplanması anlamına gelir. Bu iltihap, hapşırma, kaşıntı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı ve geniz akıntısı (mukusun sinüslerden boğazın arkasından aşağı aktığı hissi) gibi çeşitli can sıkıcı semptomlara neden olabilir. Rinit genellikle alerjilerden kaynaklanır, ancak bazı ilaçların aşırı kullanımı, bazı tıbbi durumlar ve diğer bilinmeyen faktörlerden de kaynaklanabilir. Bu makale alerjik rinit (alerjik nezle) hakkındadır. Alerjik olmayan rinite başka bir makalede yer vereceğim.
Alerjik rinit kimlerde görülür?
Türkiyede erişikin erkeklerin % 22’sinde, erişkin kadınların %24’ünde1, çocukluk çağında ise yaklaşık % 7 oranında alerjik rinit görülür.
Alerjik rinit gelişme riski, astımı veya egzaması olan kişilerde ve ailede astım veya alerjik rinit öyküsü olan kişilerde çok daha yüksektir. Ayrıca anne-babası sigara içen, apartman dairesinde yaşayan ve evcil hayvan besleyen çocuklarda alerjik rinitin daha sık görüldünü gösteren çalışmalar vardır.3
Alerjik rinit hangi yaşlarda ortaya çıkar?
Her yaşta ortaya çıkabilir ancak çoğu insanda çocukluk veya genç erişkinlikte semptomlar geliştirir ve semptomlar diğer yaşlara oranla daha şiddetlidir. Bununla birlikte, semptomların şiddeti bir kişinin hayatı boyunca değişme eğilimindedir.
Alerjik rinit nasıl ortaya çıkar?
Alerjik rinit, alerjen olarak adlandırılan havadaki küçük partiküllere (alerjik reaksiyona neden olan maddeler) burnun reaksiyonundan kaynaklanır. Bazı insanlarda, bu parçacıklar ayrıca akciğerlerde (astım) ve gözlerde (alerjik konjonktivit) reaksiyonlara neden olur.
Alerjenlerin neden olduğu reaksiyon sonucu, vücutta mast hücreleri ve bazofiller adı verilen hücreler aktive olur ve bu hücrelerden salınan doğal kimyasallar, burun tıkanıklığı, kaşıntı, hapşırma ve burun akıntısı gibi semptomlara neden olur.
Alerjik rinit sebepleri nelerdir?
Alerjik rinite sebep olan bir alerjin mutlaka vardır. Alerjenler her alerjik rinit hastası için farklılık gösterir. Alerjik rinite en sık sebep olan alerjenler şunlardır;
Ağaçlar
Otlar
Polenler
Ev tozu (akarlar)
Hayvan kepeği (Kedi-köpek,hamam böceği, kuş…)
Küf mantarı
Alerjik rinit semptomları nelerdir?
Alerjik rinit belirtileri kişiden kişiye değişir. “Rinit” terimi sadece burun semptomlarını ifade etse de, birçok insanın gözleri, boğazı ve kulakları etkileyen semptomları da vardır. Uyku ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler.
Burun ;
Sulu burun akıntısı
Hapşırık
Burun kaşıntısı
Alerjik selam (Kaşıntı nedeniyle sık sık ellerle burunlarını yukarıya doğru itme hareketi ve buna bağlı burun ucunda yatay çizgi oluşumu )
Burun tıkanıklığı
Gözler ;
Kaşıntılı kırmızı gözler
Gözlerde incelik hissi
Göz altındaki ciltte şişme ve koyu renk değişikliği (“alerjik parlatıcılar” olarak adlandırılır)
Boğaz ve kulaklar
Boğaz ve damakta kaşıntı
Kulaklarda kaşıntı, tıkanıklık
Uyku
Ağızdan nefes alma
Sık uyanma
Gündüz yorgunluğu
Normal aktivite yapma sorunu (örn. İş ve okul performansında azalma, spor performansında düşme.. )
Alerjik rinit semptomları ne sıklıkla görülür?
Semptomlar alerjenlere maruziyet olduğunda orta çıkar. Bu nedenle semptomların ortaya çıkma zamanı ve süresi kişiden kişiye, alerjinin neye karşı olduğunu göre değişiklik gösterir. Alerjik rinit görülme dönemlerine göre iki grupta toplanır 4;
1-Aralıklı (Mevsimsel) alerjik rinit;
Haftada dört günden az veya ardışık dört haftadan az
Ağaç, polen, çim gibi alerjenler sebep olur
2- Devamlı (Yıl Boyu Süren) alerjik rinit;
Haftada dört günden fazla veya ardışık dört haftadan fazla
Ev tozu, küf, hayvan tüyleri gibi alerjenler sebep olur
Alerjik rinit tanısı nasıl koyulur?
Doktorunuz, semptomlarınızı gözden geçirdikten sonra fizik muayene yaparak alerjik riniti teşhis edebilir. Tıbbi testler tanıyı doğrulayabilir ve neye karşı alerjiniz olduğunu tanımlayabilir.
Alerjenleri ve diğer tetikleyicileri nasıl belirleriz?
Alerjik riniti kışkırtan alerjenleri ve diğer tetikleyicileri tanımlamak genellikle mümkündür. Burada en önemli bilgiyi doktorunuza sizler vereceksiniz:
Belirtileriniz başlamadan önce nerede olduğunuzu ve ne yaptığınızı hatırlamak (örneğin, halıfleksli kapalı bir ortamda bulunmak, hayvanlarla vakit geçirmek, kırsal alanda yürüyüş yapmak, çim biçmek…)
Semptomları fark ettiğiniz yılın zamanını not etmek
Potansiyel alerjenler için ev, iş ve okul ortamlarına yakından bakmak
Semptomlarınız ilaçlarla iyi kontrol edilmiyorsa veya semptomlarınıza neyin neden olduğu net değilse testlerden en sık ve etkin kullanılan Deri Prick (delme) Testi yapılabilir.Uygulaması kolay, hızlı sonuç veren, ekonomik bir testtir. Cildinize küçük miktarlarda farklı alerjenler damlatılarak yapılır. Oluşan cilt reaksiyonları değerlendirilir.
Deri prick test ile sonuç alınamayan olgularda gerek duyulursa kanda Serum Spesifik IgE Antikor Testi yapılabilir. Bu test kolay uygulanabilen bir test olmasına karşın maliyeti biraz yüksektir.
Alerjik rinit tedavisi nasıl yapılır?
Alerjik rinit tedavisi, ilaç tedavisi ile birlikte alerjenlere ve diğer tetikleyicilere maruziyetin azaltılmasını içerir. Bu kombine yaklaşım çoğu insanda semptomları etkili bir şekilde kontrol edebilir. En iyi tedavi (ler) belirtilerinize ve kişisel tercihlerinize bağlı olur.
Alerjik rinitin ilaç tedavisinde neler vardır?
İlaç tedavisindeki esas amaç alerjik reaksiyonda orta çıkan semptomların azaltılmasıdır. Bunun içinde semptomlara sebep olan kimyasalların etkilerini baskılayan ilaçlar kullalanılır. Bunlar ağız yoluyla (sistemik) tablet şeklinde ya da direkt buruna uygulanan (lokal) spreyler şeklinde kullanılabilirler. En sık ve etkin kullanılan ilaçlar şunlardır;
Antihistaminik tabletler
Kortizon içeren burun spreyleri
Antihistaminik burun spreyleri
Lökotrien antagonsit tabletler
Antihistaminik ve lökotrien antagonsitlerinin kombinasyonu ilaçlardır
Aşı tedavisi nedir?
Alerjik rinitte uygulanan aşı tedavisi “İmmünoterapi” olarak adlandırılır. İmmünoterapi bir kişinin bağışıklık sisteminin alerjenlere tepki verme şeklini değiştirmeye çalışmayı içerir. En yaygın immünoterapi formu düzenli enjeksiyonlardır. İmmünoterapi için aday olup olmamanız, hem geçmişinize hem de alerjinizin neye karşı olduğuna bağlıdır.
1- Cingi C, Topuz B, Songu M, Kara CO, Ural A, Yaz A, et al. Prevalence of allergic rhinitis among the adult population in Turkey. Acta Oto-Laryngologica 2010; 130: 600-6 (10.3109/00016480903311880).
2- Duksal F, Akcay A, Becerir T, Ergin A, Becerir C, Guler N. Rising trend of allergic rhinitis prevalence among Turkish schoolchildren. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2013; 77: 1434-9 (10.1016/j.ijporl.2013.05.038).
3- Çobanoğlu HB, Işık AÜ, Topbaş M, Ural A. Prevalence of Allergic Rhinitis in Children in the Trabzon Province of the Black Sea Region of Turkey. Turk Arch Otorhinolaryngol 2016; 54: 21-8. (10.5152/tao.2016.1089).
4- Bousquet J, Schünemann HJ, Samolinski B, et al. World Health Organization Collaborating Center for Asthma and Rhinitis. Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA): achievements in 10 years and future needs. J Allergy Clin Immunol. 2012 Nov;130(5):1049-62. doi: 10.1016/j.jaci.2012.07.053.