Tıp dilinde buşon olarak adlandırılan kulak kiri sanılanın aksine kir değil, vücudun doğal bir salgısıdır. Serumen adı verilen salgı, dış kulak yolunda, derinin alt kısmında bulunan salgı bezlerinden salgılanır. Kulak zarının dış ortamdan gelebilecek bakteri, toz ve kir parçacıklarından korunmasını sağlayan bu salgı, işlevini tamamladığında kendiliğinden kurur ve kulak kepçesine atılır. Kulak kanalı ya da dış kulak yoluna atılan ve halk arasında kulak kiri olarak bilinen salgıya ise buşon denir.
Çoğu insanın evde, kulak çubuğu ile yaptığı temizlik işlemi son derece yanlış ve tehlikeli bir işlemdir. Bu tip temizleme gereci ile yapılan temizlik sırasında serumen salgısı, fark edilmeden silinir. Kulak salgısının bu şekilde temizlenmesi kulağın kaşınmasına yol açarken, kulak zarını da dışarıdan gelebilecek kir ve bakterilere karşı savunmasız bırakır. Ayrıca kulak temizleyici gereçler ile yapılan bilinçsiz temizleme işlemleri, buşonun kulağın iç tarafına itilmesine ve tıkanmasına yol açar.
Kulak kiri, bilinenin aksine kulakta biriken kir ya da pislik değildir. Dış kulak yolundan salgılanan serumen adlı salgı, halk arasında kulak kiri olarak bilinir. Serumen, kulak yolunun hafif nemli ve kaygan olmasını sağlayan, kulak zarını dışarıdan gelen bakterilere, toz ve benzeri parçacıklara karşı koruyan, vücudun doğal bir savunmasıdır. Bu salgının temizlenmesi kulak zarını enfeksiyonlara karşı savunmasız bırakır. Serumen, zaman içinde kulağın iç kısmına doğru giren partikülleri yakalayarak katılaşır. Buşon olarak adlandırılan katılaşmış ya da sıkışmış serumen, görevini tamamladığında kulak tarafından dışa doğru atılır. Tozlu ortamlarda uzun süre ile bulunmak, denize girdikten ya da banyo yaptıktan sonra buşonun şişmesi, dış kulak yolunda var olan yapısal darlık nedeniyle buşonun kulak dışına atılamaması, işitme cihazı, kulaklık ve tıkaç gibi cihazların kullanılması ve kulağın sürekli olarak yabancı cisimlerle temizlenmeye çalışılması buşon miktarının artmasına yol açan faktörlerden biridir.
Kulak Temizliği Nasıl Yapılmalıdır ?
Kulak salgısı, bilinenin aksine kulağın iç kısmında değil, dış kısmında oluşur. Bu yüzden buşon temizliğinin evde kulak çubuğu gibi gereçlerle yapılması kesinlikle doğru değildir. Bu tip temizlik gereçleri ile yapılan temizlik işlemleri kulağın dış kısmında bulunan buşonun kulak zarına doğru itilmesine yol açar.
Kişilerin evde kullanmış olduğu kulak çubuğu, kürdan, şiş gibi sert ve sivri cisimler, kulağın iç kısmını temizlemek için değil, kulak kepçesinde bulunan kıvrımların temizlenmesi için kullanılmalıdır. Kulak çubuğu, benzeri temizlik gereçlerinin kulak deliğine sokulması, buşonun kulak zarına doğru itilmesine yol açar. Enfeksiyon riskini artırır ve kulağın doğal bir süreç içinde buşonu kulak dışına atmasını zorlaştırır. Ayrıca serumen adlı kulak salgısının da kulak içinden alınmasına neden olarak kulak zarını toz gibi dışarıdan gelecek yabancı partiküllere karşı savunmasız bırakır. Evde yapılan kulak temizleme işlemi, kulak kepçesinde bulunan kıvrımların temizlenmesinden öteye geçmemelidir. Kulak kepçesinin temizliği için kulak çubuğu, pamuk ya da yumuşak bez kullanılabilir. Ancak bu temizlik malzemelerinin hiçbiri kulak deliğine sokulmamalıdır. Yukarıda bahsedilen kulak kiri belirtilerinden birine sahip olunması durumunda kulak burun boğaz uzmanına başvurularak muayene olunmalı ve gerekliyse ilgili kulak temizletilmelidir. KBB hekimi, muayene sonrasında en uygun temizleme yöntemini tercih ederek kulağın temizlenmesini sağlar. Hekim, kulak kiri temizliği öncesinde buşonun yumuşaması için kulağa solüsyon damlatabilir. Kulak lavajı olarak bilinen kulak yıkama, küret ile buşonun kulak dışına çıkarılması ve vakumlama olarak bilinen aspirasyon işlemleri, kulağa zarar vermeden kulağın temizlenmesini sağlar.
Kulak Kendi Kendini Temizler Mi ?
Havada bulunan partiküllerin kulak zarına ulaşmasını engelleyen, vücudun doğal savunma sistemlerinden biri olan kulak salgısı serumen, zaman içinde katılaşarak kulak kiri olarak bilinen buşon oluşumuna yol açar. Kulak kanalında var olan buşon, zaman içinde kuruyarak kulak kepçesine atılır. Dolayısıyla kulak, yapısı gereği kulak zarını sürekli olarak korur. Ancak toz ve kire uzun süre maruz kalan kişilerde buşon oluşumu daha sık olur. Ayrıca denize girmek ve banyo yapmak gibi eylemler, buşonun sertliğini kaybederek yumuşamasına ve şişmesine yol açabilir. Bunun sonucunda kulağın tıkanması, doygunluk hissi, işitme şiddetinde azalma gibi belirtiler görülebilir. Bu gibi durumlarda kulağın temizlenmesi için KBB hekimine başvurulması gerekir.
Kulak Temizletmek Alışkanlık Yapar Mı ?
Kulak temizletmenin ve özellikle kulak yıkatmanın alışkanlık yarattığına dair yaygın bir inanış olsa da bu doğru değildir. Kulağın temizlendikçe daha fazla buşon üretmesi, daha sık tıkanması mümkün değildir. Kulağın sıklıkla buşon yüzünden tıkanması, çoğunlukla kişinin kirli havaya maruz kalmasıyla alakalı bir durumdur. Dış kulak yolunda var olan yapısal darlık da buşonun kulak dışına atılmasını zorlaştıran etkenlerden biridir. Bu gibi durumların varlığında kişi, kulaklarını daha sık temizletme ihtiyacı hisseder. Ancak kulak temizletme ihtiyacının kulağın yıkanması ya da temizletilmesi ile direkt bir ilişkisi bulunmaz.
Siz de işitme ile ilgili problem yaşıyorsanız, gerekli taramaların yapılması ve gerekiyorsa kulağınızın temizlenmesi için KBB hekimine başvurmayı unutmayın.
Hayatınızda duymak istediğiniz seslerin eksik olmadığı, sağlıklı bir gün dilerim. J
Odyolog Ülkem GEÇER